Đáp ứng truy xuất nguồn gốc, tiêu chuẩn chất lượng để tôm xuất khẩu Việt Nam mở rộng thị trường

Xuất khẩu tôm Việt Nam ghi nhận đà tăng trưởng mạnh mẽ trên 107 thị trường. Để duy trì lợi thế cạnh tranh, ngành cần chủ động hoàn thiện hệ thống truy xuất nguồn gốc, đảm bảo tiêu chuẩn chất lượng vượt qua các rào cản thương mại quốc tế.

Xuất khẩu tôm Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ

Xuất khẩu tôm Việt Nam đang bước vào giai đoạn bùng nổ, với các thị trường chủ lực như Trung Quốc, Mỹ, Nhật Bản, Liên minh châu Âu (EU) và Hàn Quốc chiếm đến 76% tổng giá trị xuất khẩu. Sự tăng trưởng này không chỉ phản ánh uy tín và chất lượng sản phẩm mà còn nhấn mạnh tầm quan trọng của các yếu tố như truy xuất nguồn gốc và tiêu chuẩn chất lượng trong bối cảnh cạnh tranh quốc tế ngày càng khốc liệt.

Đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế để ngành tôm xuất khẩu mở rộng thị trường. Ảnh minh họa

Đáp ứng yêu cầu khắt khe của các thị trường như Trung Quốc và EU, việc xây dựng hệ thống truy xuất nguồn gốc đã trở thành một yếu tố không thể thiếu đối với ngành tôm. Ông Trịnh Quang Tú – Giám đốc Trung tâm Tư vấn Quy hoạch và Phát triển Thủy sản thuộc Viện kinh tế và Quy hoạch thủy sản (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, tại Phú Yên, chuỗi liên kết “tôm hùm xanh” đã được xây dựng thành công giữa các hợp tác xã, doanh nghiệp xuất khẩu và đơn vị cung ứng giống. Hệ thống này không chỉ giúp rút ngắn thời gian thủ tục chứng nhận mà còn tạo điều kiện cho người tiêu dùng và đối tác quốc tế dễ dàng truy vấn nguồn gốc sản phẩm, nâng cao tính minh bạch và tin cậy.

Thị trường EU được xem là thước đo tiêu chuẩn của ngành xuất khẩu tôm Việt Nam. Các quy định về an toàn thực phẩm, phúc lợi động vật và giảm thiểu tác động môi trường đòi hỏi mỗi con tôm xuất khẩu phải đáp ứng những tiêu chuẩn cao nhất. Để duy trì thị phần tại các thị trường khó tính như Mỹ, Nhật Bản và Hàn Quốc, doanh nghiệp Việt Nam không ngừng điều chỉnh chiến lược sản xuất, từ khâu nuôi trồng đến chế biến và phân phối nhằm đảm bảo chất lượng sản phẩm luôn vượt qua yêu cầu của khách hàng quốc tế.

Các hiệp định thương mại tự do (FTA) cũng đã mở ra cơ hội lớn cho ngành xuất khẩu tôm. Song song với đó, các doanh nghiệp phải đối mặt với yêu cầu nghiêm ngặt về chứng nhận tiêu chuẩn quốc gia và quốc tế, từ HACCP, ISO 22000, GlobalGAP cho đến các tiêu chuẩn riêng của từng thị trường. Sự tuân thủ và minh bạch trong quy trình sản xuất không chỉ giúp doanh nghiệp cạnh tranh mà còn giảm thiểu rủi ro pháp lý và thương mại.

Đáp ứng tiêu chuẩn nâng cao năng lực cạnh tranh để giữ vững thị phần

Mặc dù đạt được những thành tựu nhất định, ngành tôm Việt Nam vẫn đối mặt với không ít thách thức. Cạnh tranh gay gắt từ các nước sản xuất tôm hàng đầu như Ecuador, Ấn Độ và Thái Lan đặt áp lực lớn về giá thành và chất lượng. Chi phí thức ăn, chiếm tới 55-57% giá thành sản xuất, cùng với việc phụ thuộc vào nguồn giống nhập khẩu từ nước ngoài khiến doanh nghiệp gặp khó khăn trong việc duy trì hiệu quả sản xuất và cải thiện năng lực cạnh tranh.

Biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn và hạn hán cũng là những yếu tố bất lợi ảnh hưởng đến sản lượng và chất lượng tôm. Thêm vào đó, các dịch bệnh như hoại tử gan tuỵ cấp tính, phân trắng và đốm trắng luôn là mối đe dọa lớn, buộc các cơ sở nuôi tôm phải xây dựng hệ thống giám sát dịch bệnh chặt chẽ và chủ động triển khai các biện pháp phòng ngừa theo tiêu chuẩn quốc tế của Tổ chức Thú y thế giới.

Để vượt qua các rào cản thương mại và duy trì đà tăng trưởng, các chuyên gia khuyến nghị cần có sự chuyển đổi mạnh mẽ trong sản xuất và quản trị chuỗi cung ứng. Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Phùng Đức Tiến nhấn mạnh, việc đầu tư hoàn thiện cơ sở hạ tầng, nâng cao công nghệ số và xây dựng chuỗi truy xuất nguồn gốc toàn diện từ khâu nuôi trồng đến chế biến là yếu tố then chốt. Đồng thời, việc đàm phán giảm thuế và bãi bỏ hạn ngạch tại các thị trường trọng điểm như Hàn Quốc trong khuôn khổ các FTA sẽ tạo đòn bẩy để tăng cường sức cạnh tranh cho tôm Việt Nam.

Bên cạnh đó, việc chủ động nghiên cứu và áp dụng công nghệ mới, cải tiến quy trình sản xuất sẽ giúp doanh nghiệp giảm chi phí và nâng cao chất lượng sản phẩm. Đặc biệt, đầu tư vào phát triển nguồn giống đạt tiêu chuẩn và ứng dụng phương thức nuôi xanh, bền vững không chỉ đáp ứng yêu cầu của thị trường quốc tế mà còn góp phần bảo vệ môi trường và nâng cao hiệu quả kinh tế trong dài hạn.

Xuất khẩu tôm Việt Nam đang có nhiều dấu hiệu tích cực với sự mở rộng thị trường và tăng trưởng ổn định từ cuối năm 2024 sang đầu năm 2025. Tuy nhiên, để tận dụng tối đa cơ hội hội nhập quốc tế, ngành hàng tôm cần phải cải thiện hệ thống truy xuất nguồn gốc, tuân thủ tiêu chuẩn chất lượng khắt khe và giải quyết triệt để các rào cản thương mại. Sự hợp tác chặt chẽ giữa doanh nghiệp, các tổ chức kiểm định và cơ quan quản lý sẽ là chìa khóa để tôm Việt Nam vươn lên đạt thành tựu bền vững trên thị trường toàn cầu.

Nguồn: Tạp chí Điện tử Chất Lượng Việt Nam