Tín hiệu lạc quan cho thủy sản Việt Nam từ thị trường Hoa Kỳ

Ngành thủy sản Việt Nam đang đón nhận những tín hiệu chính sách tích cực từ thị trường Hoa Kỳ với hai thay đổi mang tính “cửa mở” trong cùng một thời điểm quan trọng: Hoa Kỳ tạm hoãn lệnh cấm nhập khẩu ghẹ, đồng thời khuôn khổ Hiệp định thương mại đối ứng Việt Nam – Hoa Kỳ có khả năng đưa một số mã (HS) cá ngừ về mức thuế 0% nếu đáp ứng điều kiện. Đây là cơ hội giúp doanh nghiệp thở dài nhẹ nhõm và hé mở kỳ vọng tăng lợi thế cạnh tranh trong 6-18 tháng tới.

Hoa Kỳ tạm hoãn lệnh cấm nhập khẩu ghẹ

Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP), ngày 31/10/2025, Tòa án Thương mại Quốc tế Hoa Kỳ (U.S. Court of International Trade) đã ban hành phán quyết về vụ kiện giữa Viện Thủy sản Quốc gia Hoa Kỳ (NFI), Hiệp hội Nhà hàng Quốc gia Hoa Kỳ (NRA) cùng một số doanh nghiệp thủy sản Hoa Kỳ với Chính phủ Hoa Kỳ liên quan đến việc thực thi Đạo luật Bảo vệ động vật có vú biển (MMPA).

Theo đó, thời điểm có hiệu lực của lệnh cấm nhập khẩu ghẹ (swimming crab) từ Việt Nam, Philippines, Indonesia và Sri Lanka dự kiến áp dụng từ ngày 1/1/2026 được tạm hoãn cho đến khi Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia Hoa Kỳ (NOAA/NMFS) hoàn tất việc xem xét lại “khả năng so sánh tương đương”. Các quốc gia bị từ chối, trong đó có Việt Nam, sẽ có ít nhất 60 ngày để bổ sung thông tin cho NOAA phục vụ việc xem xét lại; sau đó NMFS có 120 ngày để ra quyết định mới.

Hồ sơ bổ sung phải có dữ liệu bycatch, dữ liệu mắc cạn, kế hoạch bảo tồn liên quan cá heo Irrawaddy, cơ chế thực thi và tài liệu phải dịch tiếng Anh và gửi qua email: mmpa.loff@noaa.gov. Đây là khoảng thở chính sách, song trách nhiệm hoàn thiện hồ sơ thuộc về Việt Nam.

Đồng thời, các chuyên gia chuỗi cung ứng lưu ý rằng khi thị trường Hoa Kỳ bắt đầu tái định vị tiêu chuẩn tiêu thụ theo hướng xanh hơn, thì lợi thế không chỉ nằm ở mức thuế quan thấp hay không có thuế mà còn nằm ở khả năng chứng minh “tính tuân thủ chủ động” của doanh nghiệp Việt Nam.

Điều này gồm việc cập nhật dữ liệu khai thác thời gian thực, hoàn thiện nhật ký khai thác điện tử, tăng cường giám sát nghề cá bằng thiết bị quan sát, chia sẻ dữ liệu với cơ quan quản lý và bảo đảm vật liệu bao bì – công nghệ chế biến – phương thức vận chuyển phù hợp tiêu chí giảm phát thải. Nếu doanh nghiệp tận dụng đúng, đây sẽ không chỉ là cơ hội khôi phục, mà còn mở ra khả năng nâng cấp vị thế trong chuỗi cung ứng thủy sản toàn cầu, nơi Hoa Kỳ là thị trường tham chiếu cho các nhà mua ở Nhật Bản, EU, Australia.

Cơ hội thuế 0% cho cá ngừ Việt Nam

Một tin tích cực khác là tại Hội nghị cấp cao ASEAN 2025 ở Malaysia, Việt Nam và Hoa Kỳ đã đạt thống nhất về khuôn khổ Hiệp định thương mại đối ứng, công bằng và cân bằng. Điểm then chốt là: nhiều sản phẩm thuộc phụ lục 3 của Sắc lệnh Hành pháp 14346 ký ngày 5/9/2025 có khả năng được hưởng mức thuế đối ứng 0%.

Trong số đó gồm: cá ngừ tươi/ướp lạnh (HS03023100), phile cá ngừ đông lạnh (HS03048700) và cá ngừ không đóng hộp kín, không ngâm dầu, dạng rời hoặc đóng trực tiếp trọng lượng trên 6,8 kg (HS16041440).

Theo bà Nguyễn Hà – chuyên gia thị trường cá ngừ của VASEP: thương mại hai nước đang biến động khi Hoa Kỳ áp thuế đối ứng 20% với nhiều mặt hàng Việt Nam nên cơ chế 0% sẽ chỉ “chọn lọc” nhóm đáp ứng “đối ứng công bằng” và minh bạch nguồn gốc. Hiện doanh nghiệp Việt Nam chuyển nhanh sang sản phẩm giá trị gia tăng như loin, fillet, cá ngừ chế biến quy mô lớn.

Trong 6-18 tháng tới, nếu cơ chế thuế 0% được áp dụng cho các mã HS nói trên, xuất khẩu cá ngừ Việt Nam sang Hoa Kỳ có thể lấy lại đà tăng trưởng sau giai đoạn chững lại 2024-2025. Nhưng bài toán cốt lõi vẫn là: doanh nghiệp có chuẩn hóa truy xuất nguồn gốc, dữ liệu khoa học và tuân thủ tiêu chuẩn bền vững hay không. Đây sẽ là yếu tố quyết định biến tín hiệu chính sách thành tăng trưởng.

Nguồn: thuehaiquan.tapchikinhtetaichinh